Еліміздің барлық аймағында тұрғындар «Таза Қазақстан» экологиялық акциясына бір кісідей қатысты. Қала, ауыл жұртшылығы, еңбек ұжымдары тонналап қоқыс шығарып, өзгелерге тазалық сақтаудың озық үлгісін көрсетті. Жаңа тұжырымдама шеңберінде былтыр және биылғы алты айда 874 экологиялық іс-шара өтті.
Жыл басынан бері «Таза кәсіп – таза аймақ», «Киелі мекен», «Таза өлке», «Мөлдір бұлақ» сынды республикалық, халықаралық масштабтағы акциялар ұйымдастырылды. Осы іс-шаралар барысында 1,4 млн тонна қалдық жиналып, елді мекендерде 2,4 млн-нан астам ағаш отырғызылды. «Таза Қазақстан» бастамасының негізгі міндеті – әрбір азаматтың, әсіресе жастардың табиғатқа деген көзқарасын қалыптастырып, қоршаған ортаны аялауға шақыру. Өңірлерде экологиялық акцияларды белсенді ұйымдастырып жүрген тұлғалар осы жайды әрдайым басты назарда ұстайды.
Бұл жөнінде жуырда Экология және табиғи ресурстар вице-министрі Мансұр Ошурбаевтың өзінен естіп білдік.
«Біз қоршаған ортаны қорғау, оған ұқыпты қарауды жай ғана міндет емес, күнделікті өмір салтымыздың ажырамас бөлігіне айналдыруға ұмтыламыз. Мысалы, 2 сәуір – 6 мамыр аралығында министрлік Астана қаласының әкімдігімен бірлесіп, жоғары сынып оқушылары арасында «Қазақстан экологиясын жақсартуға қандай үлес қосамын?» атты шығарма жазу байқауын өткізді. Шығармалардан балалардың табиғатты қорғауға деген зор ынта-ықыласын, қызығушылығын байқадық. Онда оқушылар табиғаттың ластануы мен климаттық өзгерістердің өзекті мәселелерін көтерген. Сенбіліктерден бастап қалдықтарды бөлек жинауға дейінгі нақты шешімдерді ұсынған. Осылайша, оқушылар экологиялық ахуалдан хабардар болып қана қоймай, мәселенің шешімін табуға дайын екендерін де аңғартты», деді М.Ошурбаев.
Экология және табиғи ресурстар министрлігінің қызметкерлері ағартушылық жұмыстардан бөлек, азаматтардың экологиялық құқық бұзушылықтарға нөлдік төзімділігін қалыптастыру маңызды екенін айтады. Сондықтан цифрландыру құралдарын белсенді қолдануға шақырады. Былтыр іске қосылған @TazaQazBot Telegram чат-боты тұрғындардың экология мен абаттандыру мәселелерін жедел шешуге қаншалықты оңай қатыса алатынын айқын көрсетті. Чат-бот іске қосылған сәттен 22 мыңнан астам өтініш түссе, оның 21 мыңнан астамы жедел шешілген. Тағы 242 өтінім орындалып жатыр. Өтініштердің басым бөлігінде пайдаланушылар қоқыс шығару, аумақтарды жинау, көшелерді абаттандыру, тротуарларды күтіп ұстау қажеттілігі туралы хабарлайды. Өтініштердің көп болуы тұрғындардың таза, жайлы аумақ құруға бейжай қарамайтынын аңғартады. Демек «Таза Қазақстан» бастамасы ел азаматтарының қоршаған ортаның жай-күйіне алаңдайтынын, жауапкершілік алуға дайын екенін байқатып отыр.
Күл-қоқыстарды шығаруға ел-жұрт жаппай жұмылып жатқанда сол тұрмыстық қатты қалдықтар қайда кетеді деген сауал туады. Елімізде жыл сайын 4,5 млн тоннадан астам коммуналдық қалдық жиналады екен. Алайда оның 25,8%-ы ғана қайта өңдеуге жіберіледі. Ахуалды жақсарту мақсатында заманауи инфрақұрылымдар қарастырылып жатыр. Мысалы, қалаларда тапсырылған қайталама шикізатқа бонустар төлейтін экобокстар мен фандоматтар орнатылады. Жуырда жеке компания Астана, Алматы, Ақтөбе, Өскемен қалаларында пластик пен алюминий жинауға арналған 100-ден астам фандомат орналастырған. Тамыз айының соңына дейін қанатқақты жоба аясында Астана мен Жезқазғанның 129 мектебінде қоқысты бөлек жинауға арналған бір мыңнан астам экобокс қойылады. Қалдықтарды сұрыптау, қайта өңдеуге арналған 63 инфрақұрылымдық жоба мақұлданған. Жобалар сәтті іске асса, өңдеу қуатын 1,1 млн тоннаға дейін арттыруға мүмкіндік береді. Оның ішінде 14 жоба 52,4 млрд теңгеге қаржыландырылған. Құны 106,9 млрд теңгеге тең тағы 23 жоба сараптаманың соңғы сатысында тұр.
«Қатты тұрмыстық қалдықтар полигондары қалдықтарды басқару жүйесінің маңызды элементі болып қала береді. 2024 жылдың қорытындысында елімізде 2 973 полигон болған, алайда олардың 20%-ында ғана қажетті рұқсат құжаттары бар. Жағдайды түзету үшін Үкімет 2023 жылы 100 жаңа полигон салу, жұмыс істеп тұрған 8 полигонды кеңейту, 5 полигонды рекультивациялау жөніндегі кешенді жоспарды бекітті. Бүгінде әкімдіктер 7 жаңа нысан салып, пайдалануға берді. 23 полигон бойынша жобалық құжаттар дайындалды. 18 жоба әзірленіп жатыр. Сондай-ақ министрлік 11 өңірде кәдеге жарату алымы есебінен 43 полигон құрылысын қаржыландыру мәселесін пысықтауға кірісті», дейді М.Ошурбаев.
«Таза Қазақстан» жобасы басталғалы іске асып жатқан жұмыстар мұнымен шектелмейді. Қазір елде орманды көбейту, көгалдандыру жұмыстары жанданды. Соның бірін айтар болсақ, Арал теңізінің құрғаған табанына сексеуілдің 48,7 млн дана көшеті отырғызылған. Арал маңында үйлесіп жатқан басқа да жұмыс жетерлік. Мұндай ауқымды іс-шаралар экологиялық мәдениетті қалыптастыруға шақыратын экологиялық акцияның мән-мазмұнын айшықтай түседі.