Қазіргі Қазақстанның салыстырмалы түрде аз айтылатын мәселелерінің бірі — құлдық. Құқық қорғау органдары бұл құбылыспен күрестегі жетістіктер туралы анда-санда хабарлайды, бірақ соңғы жылдары мұндай жағдайлар көбейіп келеді.

Бұл туралы Caravan.kz медиа порталы хабарлайды.

Ресми деректер не дейді?

Мемлекет проблеманы мойындайды. EGov порталында тіпті құлдық пен адам саудасына арналған жеке парақша бар, онда мұндай жағдайдан қалай құтылуға болатыны туралы кеңестер берілген.

Оның үстіне бәріне қауіп төніп тұр: егер адам үй шаруасында немесе жезөкшелікпен айналысуға жарамсыз болса, оны көшеде қайыршы қылып жіберуі мүмкін.

Өткен жылы қазақстанда 250 адам саудасының құрбаны болғаны белгілі болды, оның 114-і шетелдік азаматтар. Олардың көпшілігі еңбек құлдығына түсіп, фермаларда немесе притондарда жұмыс істеуге мәжбүр болған.

Осы жылдың тамыз айында мұндай жағдайды ішкі істер министрі жеке бақылауына алды. Екі баланы Жамбыл облысында жылдар бойы мал бақтырып, ұрып-соғып келген.

Шымкентте қыздарды (15 және 16 жастағы) интимдік қызмет көрсетуге мәжбүрлеген. Өткен жылы да Шымкентте осындай іс бойынша бірден 12 адам сотталды: бір топ ер адам мектеп оқушыларын жезөкшелікке тартқан, ал «жұмыстан» бас тартпақ болған екі қызды қыздырған үтікпен азаптаған. Биыл осындай қылмыс жасағаны үшін Қызылорда облысында тағы 9 адам сотталды. Мұндай соттар жыл сайын өтеді.

БҰҰ сайтында да бір-екі оқиға келтіріледі: электрик Артур шалғайдағы шаруашылықта екі жылға жуық жұмыс істеген. Оны полицейлер құтқарып қалады, оларды қашу әрекеті кезінде кездескен жүргінші алып келеді, ал Евгений еңбек құлдығында шамамен 6 жыл өткізген. Оның үстіне, жағдайдың сұмдық болғаны соншалық, ер адамның үсік шалған саусақтарын оны ұстаған фермада кесіп тастаған.

Қазақстанда адам трафигімен, ең болмағанда, сөз жүзінде күресу бойынша белсенді жұмыс жүргізілуде. Притондарды жою бойынша операциялар жүргізілуде, құлдықтан зардап шеккендерге көмек көрсету орталықтары құрылуда, заңдар өзгеруде. Жағдай жақсаруы керек сияқты. Бірақ іс жүзінде жақсару болмай отыр.

«Соңғы бес жылда елімізде мұндай қылмыстардың статистикасы 43%-ға төмендеді (2015 ж.-357, 2016 ж.-355, 2017 ж.-309, 2018 ж.-286, 2019 ж.-182, 2020 ж.-120, 2021 ж.-154),» — деп хабарлады Бас прокуратураның сайтында 2022 жылы.

Куәгерлердің айтқандары

Іс жүзінде көпшілігінің осындай жағдайлардан зардап шеккен туыстары немесе таныстары бар.

Қазақстандықтар әлеуметтік желілерде басынан өткен құлдық жағдайлары туралы айтады және олардың оқиғалары қорқынышты көріністі толықтырады. Ондаған жылдар бойы тамақ үшін, күзет астында, қашып құтылу мүмкіндігінсіз ауыр жұмыс — олар сипаттаған шындық осындай.

«Есімде, 1990 жылдары жас, мығым жігіттер жоғалып кететін. Орыстар, қазақтар, бәрі. «Караван» газеті жоғалғандар туралы хабарландыруларға толып кетті, жарты беті ер адамдар болды. Кешкісін бір минутқа шықтым да, жоғалып кеттім… Ал құлдыққа келсек — ол бар. Көздерін байлап, белгісіз бір жаққа әкеліп, тамақ үшін жұмыс істеткен адамдар туралы бірнеше рет жазды. Иттер оларға қашуға мүмкіндік бермеді. Бұл қорқынышты, бірақ бұл бар. Өздеріңді сақтаңдар».

«Бізде анамның құрбысының ағасын құлдыққа ұрлап әкетті, Қазақстандағы шешен отбасы, ол онда 10 жыл болды, бостандыққа шыққаннан кейін ол олар үшін тағы қанша жыл уайымдады, олар егін жинап үлгерді ме, шөп жинап алды ма және т.б..»

«Менің де нағашым жоғалып, 14 жыл тұтқында болды. Шешенстан республикасымен шекарада жоғалып кеткен. Ұзақ іздестірдік, бірақ ақыры оның өзі шықты, рас, психикасы бұзылған».

«Курстарда болғанымда бір әйел бізге Қазақстанда құлдық әлі де бар екенін айтқан еді. Ол бір жасөспірім туралы баяндады: оны Шучинск маңында бір жерде ұстап, тұз өндіретін шахтада жұмыс істеуге мәжбүрлеген. Тұзға байланысты бір жер екен. Оны құтқарып алуға мүмкіндік болыпты. Біздің ауылда да бір көршіміз құлдықта болған, қашып шыққан. Ондайды дәлелдеу қиын деп ойлаймын».

«Біз сыныптасымызды Түркістан облысынан таптық, біреуге жұмыс істеп жүрген. Оны алып кетпек болған жігіттер бар еді, бірақ ол қайтыс болды деген хабар келді — ішімдік ішіп, содан өлді деп. Оны тапқан күннен бастап қайтыс болғанға дейінгі оқиға 10 күннің ішінде болған».