Мәжіліс депутаты Олжас Нұралдинов 2025 жылғы 10 желтоқсанда өз депутаттық сауалында ел шекарасындағы фитосанитарлық бақылау механизмінде туындаған мәселелер туралы мәлімдеді, деп хабарлайды Zakon.kz тілшісі.
Импорттаушылар жеміс-жидек үшін фитосанитарлық қызметтің талаптарының жоғарылағанына депутаттарға шағымданды
Депутаттың айтуынша, жеміс-жидек пен көкөніс импорттайтын кәсіпкерлер "Бахты" өткізу пункті арқылы туындаған қиындықтар туралы депутаттарға шағымданған. Олардың мәліметі бойынша, қараша айының соңынан бастап шекарада айтарлықтай қиындықтар туындап, бұл Қазақстан ішкі нарығына азық-түлік жеткізу мерзімдері мен шығындарына теріс әсер етуде.
"Кәсіпкерлер жағдайдың өзгеруін Мемлекеттік инспекция комитетінің "Фитосанитария" ШЖҚ РМК директорының 2025 жылғы 24 қарашадағы бұйрығымен байланыстырады. Бұйрық шыққаннан кейін фитосанитарлық қызмет мамандары әрбір көліктен міндетті лабораториялық сараптамадан өтуін талап ете бастаған – тіпті егер зақымдану белгілері немесе сынама алу негіздері болмаса да. Бастапқы карантиндік бақылау актісін беру фактілі түрде сараптаманың төленуіне тәуелді болып қалды, бұл процедураны міндетті қылып отыр, алайда нормативтік негіздер жоқ", – деді Нұралдинов.
Депутаттың пікірінше, бұл практика Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттемелеріне де сәйкес келмейді. Ол атап өткендей, фитосанитарлық бақылау тәртібі алдымен Кеден одағы комиссиясының шешімімен бекітілген, кейін бұл нормалар ЕАЭК шешімінің негізіне енгізілген. Бұл шешімде карантиндік өнім зақымдану белгілері немесе негізді күдіксіз тоқтатылмауы керек екені, және сынамалар тек визуалды тексеріс арқылы осындай белгілер анықталған жағдайда ғана алуға болатыны көрсетілген.
"Бұл нормалар міндетті болып табылады және ведомстволық бұйрықтар немесе ішкі нұсқаулармен өзгертіле алмайды. Сол уақытта бизнестің қаржылық жүктемесі едәуір артты. Қазіргі тариф бойынша лабораториялық сараптаманың құны тауар бірлігіне 5 мыңнан 82 мың теңгеге дейін жетеді. Сараптама жүргізу үш күнге дейін созылуы мүмкін. Нәтижесінде кәсіпкерлер бір көліктегі әрбір тауар позициясы үшін жалпы 200–300 мың теңге төлеуге мәжбүр, бұл көліктің тоқтап қалуына, температура режимінің бұзылуына және тез бұзылатын өнімдердің бүлінуіне әкеп соғады. Қыста бұл айтарлықтай шығындарға әкелуі мүмкін", – деп атап өтті депутат.
Оның айтуынша, "Бахты" пунктінде әлі құрылыс жүріп жатыр және қашан аяқталатыны белгісіз. Мұнда суық сақтау камералары, жабық алаңдар және фитосанитарлық бақылау үшін ең негізгі жағдайлар жоқ. Осындай жағдайда әрбір тауар позициясы үшін лабораториялық сараптаманы талап ету негізсіз көрінеді және талаптардың логикасына күмән тудырады.
"Сонымен қатар, бізге қырғыз бағытында жұмыс істейтін кәсіпкерлер де хабарласады. Олардың айтуынша, Қордай ауданындағы "Қара өзен" өткізу пунктінде де жағдай ұқсас. Рентген-сканерлеуден өтіп, бұзушылық жоқтығы анықталғаннан кейін де жүргізушілерді толық жүктемеден шығуға мәжбүрлейді, ал техникалық тұрғыдан іріктеп тексеру жеткілікті. Кейін көліктер уақытша сақтау қоймаларына жіберіледі, кәсіпкерлер жүктеу мен сақтау үшін шамамен 130 мың теңге төлеуге мәжбүр, бірақ ресми чек немесе құжат берілмейді", – деп қосты Нұралдинов.
Депутат "Бахты" өткізу пунктіндегі фитосанитарлық бақылау практикасын Кеден одағы комиссиясының шешіміндегі нормаларға сәйкестендіруді, әрбір көліктен міндетті лабораториялық сараптаманы жүргізу тәжірибесіне құқықтық баға беруді, қазіргі лабораториялық сараптама тарифтерін қайта қарауды және мөлдір әрі экономикалық негізделген баға белгілеуді қамтамасыз етуді ұсынды.